حق حبس مهریه

حق حبس چیست؟

حق حبس در مفهوم کلی به این معناست که زوجه انجام وظایف زناشویی و تمکین را در گرو پرداخت تمام و کمال مهریه از جانب مرد قرار دهد . البته این امر شرایط خاص خودش را دارد از جمله آنکه مهریه حتما باید حال باشد و زن تا زمان استفاده از حق حبس ، هیچگونه تمکینی از مرد نکرده باشد .

مقوله ازدواج در هر جامعه ای آثار و حقوق منحصر به خودش را دارد و حق حبس ، یکی از حقوقی است که قانون مدنی کشور ما برای زنان به رسمیت شناخته است . به موجب این حق زن می تواند تا زمانی که مرد ، مهریه او را به طور کامل پرداخت نکرده از انجام وظایف زناشویی و تمکین خاص و عام خودداری نماید .

به طور کلی حق حبس ریشه فقهی داشته و اعمال آن شرایط و اقتضائات خاص خودش را دارد و تنها در صورتی که این شروط محیا باشند ، می توان از آن استفاده کرد . یکی از این شروط آن است که مهریه حتما باید حال باشد و در خصوص مهریه عند الاستطاعه یا موجل این حق قابل اعمال نیست . در ادامه به توضیحات کامل در خصوص حق حبس و موارد سقوط این حق می پردازیم .

حق حبس چیست ؟

همانطور که گفته شد براساس ماده 1085 قانون مدنی : ” زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود . “

بنابراین به بیان ساده تر حق حبس به این معناست که زن می تواند بعد از جاری شدن صیغه عقد نکاح در صورتی که مهریه او عند المطالبه ( حال ) باشد ، مهریه خود را مطالبه کرده و انجام وظایف زناشویی و تمکین خاص و عام را موکول به بعد از پرداخت کامل مهریه توسط شوهر نماید .

اما تمکین عام و خاص به چه معناست ؟ تمکین عام در اصطلاح حقوقی به معنای زندگی در محل سکونتی که شوهر برای زن تدارک دیده و مواردی از این دست می شود اما تمکین خاص به طور مشخص به وظایف زناشویی اشاره دارد .

بنا بر رای وحدت رویه شماره 718 در صورتی که زن بدون برقراری رابطه جنسی از شوهرش تمکین عام کند  دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده نماید بنابراین منظور ماده 1085 قانون مدنی تمکین عام و تمکین خاص می باشد و تنها تمکین خاص را در بر نمی گیرد .

موارد سقوط حق حبس

تا اینجا در خصوص مفهوم حق حبس به طور کلی صحبت کردیم اما سوالی که مطرح می شود آن است که چه مواردی باعث سقوط این حق خواهد شد ؟ موارد سقوط حق حبس دو مورد را شامل می شود :

1- تمکین خاص که اشاره به همان وظایف زناشویی و نزدیکی زوجین دارد و این اعمال چه قبل از مراسم عروسی و چه بعد از آن باعث سقوط حق حبس زوجه خواهد شد .

2- تمکین عام که زندگی در منزل و محل سکونت تدارک دیده شده توسط شوهر را در بر می گیرد و اگرچه به لحاظ استنباطی صحیح به نظر نمی رسد اما رای وحدت رویه این امر را نیز از موجبات سقوط حق حبس به شمار آورده است .

 اشاره به چند نکته در اینجا ضروری به نظر می رسد اول آنکه با وجودی که براساس قانون و شرع اسلام نفقه به زنی که از همسرش تمکین نکند تعلق نخواهد گرفت اما حق حبس یک استثنا بر این قاعده بوده و به زنی که به علت داشتن حق حبس از تمکین ممانعت به عمل آورد ، نفقه تعلق می گیرد و شوهر موظف به پرداخت نفقه است .

دومین نکته ای که اشاره به آن خالی از لطف نیست آن است که زنی که بعد از عقد از شوهرش تمکین به عمل آورد هم می تواند مهریه خود را مطالبه کند و این دو امر تناقضی با یکدیگر ندارند .

همچنین در صورتی که مهریه قسط بندی شده و پرداخت آن مدت درازی به طول انجامد باز هم می توان تا پرداخت کامل مهریه از حق حبس استفاده کرد .